Wielki Meczet Hagia Sophia w Stambule – jedna z najwspanialszych budowli dziedzictwa materialnego ludzkości posiadająca 1486-letnią historię – został niedawno poddany szeroko zakrojonym pracom renowacyjnym, w celu zachowania jego majestatu dla przyszłych pokoleń. W ramach prowadzonego projektu, słynna na całym świecie kopuła tej imponującej budowli przechodzi obecnie kompleksowy proces wzmacniania i renowacji, którego głównym celem jest zwiększenie jej wytrzymałości.
Ochrona korony Hagii Sophii
Hagia Sophia, symbol trwałego dziedzictwa Stambułu, jest jednym z najnowszych projektów konserwatorskich realizowanych przez Türkiye (Turcję), która prowadzi liczne wykopaliska archeologiczne i prace renowacyjne, działając na rzecz zrównoważonej ochrony swojego dziedzictwa kulturowego. Prace nad kompleksowym odnowieniem i wzmocnieniem tego monumentalnego cudu architektury trwają od trzech lat. Część prac została już zakończona, a pozostałe etapy są realizowane z największą starannością. Obecnie prace skupiają się na kopule Hagii Sophii – ich celem jest wzmocnienie zabytku, aby chronić go przed potencjalnymi trzęsieniami ziemi, przy jednoczesnym zachowaniu oryginalnej konstrukcji. Wszystkie ingerencje w kopułę główną będą przeprowadzane od zewnątrz, aby nie uszkodzić pokrytej mozaikami powierzchni wewnętrznej. Ołowiana powłoka zewnętrznej części kopuły zostanie zdjęta i naprawiona lub zastąpiona nową. W trakcie tego procesu powierzchnia kopuły zostanie tymczasowo osłonięta stalową konstrukcją oraz wysokiej jakości plandeką ochronną, tak aby zapobiec uszkodzeniom spowodowanym warunkami atmosferycznymi, a także uchronić mozaiki znajdujące się wewnątrz kopuły, które także zostaną poddane starannym pracom konserwatorskim. W tym celu, w środku obiektu zostanie zainstalowany system stalowych platform, wsparty na czterech kolumnach o wysokości 43,5 metra. Pozwoli to na korzystanie w tym czasie z obiektu przez wiernych.
Ponadto, na wschodniej fasadzie zaplanowano zainstalowanie żurawia wieżowego o wysokości 41 m oraz wysięgniku mierzącym 60 m, który umożliwi bezpieczne i sprawne prowadzenie prac. Żuraw został specjalnie zaprojektowany z myślą o renowacji Hagii Sophii, dzięki czemu będzie mógł pracować w odpowiedniej odległości od konstrukcji. Po zakończeniu renowacji kopuły, mozaik i minaretów, tymczasowe osłony, platforma i żuraw zostaną zdemontowane.
Projekt renowacji, realizowany etapami, objął wcześniej prace przy grobowcach sułtanów Mehmeda III, Selima II i Murada III, a także przy Sıbyan Mektebi (szkole podstawowej z czasów osmańskich) i Muvakkithane (pomieszczeniu, gdzie dawniej wyznaczano pory modlitw). Zlokalizowaną na galerii kondygnację, wcześniej zamkniętą dla zwiedzających, oczyszczono, poddano konserwacji i ponownie udostępniono do użytku. Podczas tego procesu, wszystkie budowle w kompleksie zostały udokumentowane w technologii 3D i przeniesione do środowiska cyfrowego, tworząc cyfrowego bliźniaka Hagii Sophii. Dzięki kompleksowemu podejściu do renowacji, Wielki Meczet Hagia Sophia zostanie zachowany w swojej pierwotnej formie dla kolejnych pokoleń.
Hagia Sophia – hołd dla starożytnych imperiów Stambułu
Hagia Sophia to niezwykłe dzieło, wpisane w 1985 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w ramach zabytkowych dzielnic Stambułu. Wzniesiona jako bazylika chrześcijańska prawie 1500 lat temu, początkowo znana była jako Kościół Mądrości Bożej i stanowiła najważniejszą świątynię chrześcijańską w momencie jej powstania. W czasach Imperium Osmańskiego Sułtan Mehmed II przekształcił ją w meczet, pokrywając złote mozaiki i freski misternymi motywami sztuki islamskiej. Do imponującej kopuły dodano cztery minarety – każdą w innym okresie.
Wykonanie dwóch minaretów po zachodniej stronie Hagii Sophii zostało zlecone przez sułtana Selima II głównemu architektowi Mimarowi Sinanowi. Oprócz ich budowy sułtan polecił Sinanowi przeprowadzenie renowacji Hagii Sophii, która zaczęła wykazywać osłabienie konstrukcji. Podczas prac przy minaretach Sinan przeprowadził kluczowe prace wzmacniające konstrukcję, takie jak wsparcie przyporami i zastosował rozwiązania, które znacząco przedłużyły jej żywotność. Niewątpliwie, jego wkład w renowację obiektu przyczynił się do tego, że Hagia Sophia na przestrzeni wieków przetrwała wiele niszczycielskich trzęsień ziemi.
