Türkiye (Turcja) swoimi przełomowymi odkryciami wzbudziła w ostatnim czasie ogromne poruszenie w kręgach archeologicznych na całym świecie, dzięki prowadzonym przez cały rok wykopaliskom, podczas których ujawniane są ślady życia sprzed tysięcy lat. Liczba prac archeologicznych w tym kraju – licząca 720 wykopalisk w 2023 roku, wzrosła w 2024 roku do 765, a zgodnie z planami do 2026 roku ma ich być 800. Rok 2024 nazwany Złotą Erą Archeologii, był wyjątkowo owocny, przynosząc znaczące znaleziska w różnych zakątkach Anatolii. Oto wyselekcjonowana lista najbardziej niesamowitych odkryć archeologicznych w Türkiye (Turcji) w tym roku.
– 4000-letnia pieczęć w Kütahyi: czyli pierwszy przykład fajansowych pieczęci cylindrycznych z okresu asyryjskich kolonii handlowych. Dotychczas artefakty tego typu znaleziono jedynie w głównych ośrodkach handlowych w środkowej Anatolii, takich jak Kültepe i Acemhöyük. Nowe odkrycie dokonane zostało w zachodniej Anatolii w obrębie stanowiska archeologicznego Tavşanlı Höyük, w niedalekiej odległości od miejscowości Kütahya.
– Minojski sztylet u wybrzeży prowincji Antalya: podczas podwodnych wykopalisk prowadzonych w rejonie Kumluca w prowincji Antalya, na głębokości 50 metrów znaleziono sztylet wykonany z brązu, zdobiony srebrnymi nitami, stanowiący wyjątkowy przykład minojskiego rzemiosła.
– Hellenistyczna głowa rzeźby bogini Higiei oraz grupa pomalowanych rzeźb Skylli (Scylli) w prowincji Denizli: w ubiegłym roku w południowo-zachodniej Türkiye (Turcji) w starożytnym mieście Laodycea w prowincji Denizli, archeolodzy odkryli liczącą 2100 lat głowę posągu Higiei, znanej również jako bogini zdrowia i higieny. To odkrycie o ogromnym znaczeniu, ponieważ głowa ta jest precyzyjnie wykonanym dziełem odzwierciedlającym odrodzenie sztuki klasycznej w okresie późnego hellenizmu i czasu panowania cesarza Augusta (27 p.n.e. – 14 n.e.) W starożytnym mieście odkopano również grupę misternie wykonanych rzeźb Skylli, podobnie datowanych na okres rządów cesarza Augusta.
– 7800-letnia figurka kobiety w prowincji Izmir: podczas wykopalisk na stanowisku archeologicznym Ulucak Höyük (kopiec Ulucak), w dystrykcie Kemalpaşa, w zachodniej części prowincji Izmir, odkryto statuetkę przedstawiającą kobiecą postać datowaną na 5800-5900 lat p.n.e. Na liczącej 7800 lat figurce widnieje otwór symbolizujący usta, archeolodzy uważają zatem, że przedstawia ona kobietę, która opowiadała historie.
– Groty strzał z bitwy pod Manzikert w prowincji Muş: badania powierzchniowe i wykopaliska w miejscu bitwy pod Manzikert w prowincji Muş, w której Turcy pokonali Cesarstwo Wschodniorzymskie i w 1071 r. wkroczyli do Anatolii, ujawniły 39 grotów strzał, których typ był używany zarówno w armiach seldżuckich, jak i wschodniorzymskich.
– Pierwsze panele Millefiori w prowincji Antalya: w osadzie portowej Andriake w okolicach starożytnego miasta Myra, znajdującego się w miejscowości Demre w prowincji Antalya, archeolodzy odkryli wiele niesamowitych paneli do dekoracji wnętrz wykonanych przy użyciu starożytnej techniki „Millefiori” (której nazwa oznacza „tysiąc kwiatów”) – metody polegającej na tworzeniu szkła ze szczegółowymi wzorami kwiatowymi i geometrycznymi.
– Starożytna lista zakupów mebli w prowincji Hatay: na terenie stanowiska archeologicznego Aççana Höyük (Kopiec Aççana) w prowincji Hatay znaleziono tabliczkę z dobrze zachowanym pismem klinowym z epoki brązu. Ustalono, że tabliczka jest administracyjnym zapisem zakupów dużej liczby mebli – były to drewniane stoły, krzesła i stołki.
– Magazyn żywności w Kars: wykopaliska w ruinach Ani, wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, znajdujących się w prowincji Kars, odkryły magazyn zapasów żywności pochodzący z okresu panowania Seldżuków (XI-XII w. n.e.). Mieści on osiem dużych stożkowych (stożkowo – kulistych) naczyń, każde o wysokości około 1,5 m i średnicy otworu 50 cm. Obok tych zbiorników uwagę przyciąga również fragment misy z motywem pawia, w średniowiecznej mitologii będącego symbolem raju. Misterny wzór na misie podkreśla artystyczne i kulturowe znaczenie znaleziska.
– Urartyjskie elementy uzbrojenia w prowincji Van: wykopaliska w ruinach zamku Ayanis znajdującego się w regionie Tuşba w prowincji Van odzwierciedlają bogactwo i poziom rzemiosła urartyjskiej metaloplastyki. Wśród przedmiotów znalezionych w kompleksie świątynnym poświęconym Chaldiemu, jednemu z trzech najważniejszych bogów ludu Urartu, znajdują się trzy tarcze z brązu datowane na pierwszą połowę VII wieku p.n.e., jeden hełm zdobiony motywami religijnymi oraz duże naczynie.
– Starożytna głowa Zeusa w Aydın: monumentalną głowę Zeusa, wyrzeźbioną w reliefie jako część konsoli (element architektoniczny w postaci ozdobnego wspornika) odkryto w starożytnym mieście Afrodyzja w prowincji Aydın. Została ona wykonana z pojedynczego bloku średnioziarnistego marmuru pochodzącego z rejonu Afrodyzji, datowanego na II i III wiek naszej ery. Znakomite operowanie dłutem, objawiające się w rzeźbie włosów i brody, zalicza głowę Zeusa do dzieł wysokiej klasy kunsztu rzeźbiarskiego, który rozwinął się w Afrodyzji.
– Skarby rolnictwa w prowincji Kahramanmaraş: archeolodzy ze stanowiska archeologicznego w Yassı w regionie Afşin w prowincji Kahramanmaraş odkryli niezwykłe znalezisko: zbiornik zawierający prawie 21 kilogramów zwęglonej ciecierzycy, dwa różne rodzaje pszenicy, pestki moreli, suszone winogrona i czosnek. Odkrycia te wzbogacają naszą wiedzę na temat starożytnych praktyk rolniczych tego regionu.
– Pierwsze przedstawienie zwierzęcia w ruchu w Şanlıurfa: Karahantepe, ważne neolityczne stanowisko utworzone w ramach projektu “Kamienne Wzgórza” w prowincji Şanlıurfa, przyciągnęło uwagę w 2023 r. dzięki pierwszemu przypadkowi odkrycia figury przedstawiającej zwierzę w ruchu. Archeolodzy odkryli w tym miejscu wyrzeźbioną w kamieniu figurę biegnącego dzikiego osła
– Ołtarz Apolla w prowincji Antalya: w starożytnym mieście Phaselis, położonym w okolicach miasta Kemer w prowincji Antalya, odkryto ołtarz – miejsce święte, który prawdopodobnie był poświęcony bogu Apollowi, wraz z małymi figurkami wotywnymi przedstawiającymi m.in postacie ludzkie i lwy, pochodzącymi z VII-VI wieku p.n.e.
Złota era archeologii w Türkiye (Turcji)
Türkiye (Turcja) konsekwentnie dąży do repatriacji zrabowanych za granicę artefaktów. Zaangażowanie to zostało dodatkowo wzmocnione przez znaczące działania na tym polu w minionym roku. Podczas gdy artefakty znalezione w trakcie wykopalisk oraz repatriowane z zagranicy zajmują swoje miejsce w tureckich muzeach, liczba odwiedzających te obiekty z roku na rok stale wzrasta. Wydłużone w ubiegłym roku godziny zwiedzania niektórych obiektów, takich jak Efez i Hierapolis, w ramach projektu “Nocne Muzeum”, przyczyniły się do wzrostu zainteresowania tego typu miejscami. Dzięki tej inicjatywie niektóre obiekty zyskały całonocne oświetlenie przez cały okres letni, co pozwoliło na odwiedzenie ich przez większą liczbę turystów. Projekt promował również zrównoważoną turystykę, odpowiednio rozkładając przepływ zwiedzających w ciągu dnia i zachęcając wczasowiczów do spędzania czasu poza hotelami, pobudzając w ten sposób lokalną gospodarkę. Trzy najczęściej odwiedzane tureckie muzea w 2024 r. to Muzeum Mevlany w Konyi (2 634 355 odwiedzających), Muzeum Republiki w Ankarze (806 883 odwiedzających) oraz Wieża Galata w Stambule (677 048 odwiedzających). Kolejne miejsce w zestawieniu zajmują Muzea Archeologiczne w Stambule z liczbą 507 700 odwiedzających. Natomiast najczęściej odwiedzane stanowiska archeologiczne to: Efez (2 626 753 odwiedzających), położone niedaleko Pamukkale w prowincji Denizli, Hierapolis (2 372 395 odwiedzających), Park Narodowy Göreme (1 084 870 odwiedzających) oraz Stanowisko Archeologiczne Zelve-Paşabalar w prowincji Nevşehir (906 110 odwiedzających), a także Göbeklitepe położone niedaleko miasta Şanlıurfa z 709 643 z odwiedzającymi.
